ابزارهای فانکشنال ارتودنسی
دستگاههای فانکشنال نوعی ابزار ارتوپدیک ارتودنسی هستند که اغلب بهمنظور اصلاح روابط فکی، تغییر مسیر رشد، ابعاد و تناسب فک استفاده میشوند، نه جابجایی دندانها. این ابزارها ابتدا در اروپا در طول دهه ۱۹۵۰ توسعه داده شدند و سپس در دهه ۱۹۷۰ وارد امریکا شدند. برای بررسی دستگاههای فانکشنال در ادامه با گروه ارتوسرجری همراه باشید.
ازآنجاکه ابزارهای فانکشنال ((Functional appliance)) در درجه اول ابزارهای ارتوپدی هستند که رشد استخوانهای فک را تحت تأثیر قرار میدهد، این ابزارها باید در طول دوره رشد اسکلتی بیمار استفاده شود.
بهطورکلی، هنگامیکه از این ابزار استفاده میشود هر چه سن بیمار کمتر باشد، تغییرات بیشتری در طی دوره رشد مشاهده میگردد. کودکان و نوجوانان دارای بیشترین پتانسیل رشد اسکلتی می باشند و اغلب بهترین نتایج حاصل از استفاده دستگاه را نشان دادهاند.
روش درمان بوسیله ابزارهای فانکشنال
هدف از درمان فانکشنال، تحریک رشد فک پایین است ولی این درمان آثار دیگری مانند جلوگیری از رشد فک بالا و تغییرات دندانی میتواند داشته باشد که بسته به شرایط بیمار میتواند مفید یا مضر باشد.
دستگاههای فانکشنال بهگونهای طراحیشدهاند که با قرارگیری داخل دهان بیمار، با استفاده از قدرت ماهیچههای فک، فک پایین را در موقعیت روبهجلو نگه میدارند و بدین ترتیب بیمار را ترغیب میکنند که فک پایین را جلو بیاورد و همین کار کشش لازم در استخوانهای فک را ایجاد کرده و استخوانسازی / رشد فک را تحریک میکند.
تحریک استخوانسازی / رشد فک باعث میشود تا مسیر رشد فک در صورت نیاز تغییر یابد. این روش درمانی، ارتوپدی فکی- دندانی ((Dentofacial Orthopedics)) نامیده میشود و اغلب متعاقب آن درمان ارتودنسی ثابت برای اصلاح و مرتبسازی دندانها و مال اکلوژن استفاده میشود.
مزایای ابزارهای فانکشنال
- چون دستگاههای فانکشنال باعث تحریک رشد فک پایین میگردند، با استفاده از ابزارهای فانکشنال میتوان انواع خاصی از مشکلات را برطرف نمود. به طور مثال ابزارهای فانکشنال مناسبترین درمان برای بیماران مبتلا به فک پایین کوچک هستند.
معایب ابزارهای فانکشنال
- دستگاههای فانکشنال ثابت به علت هزینه بالا و استعداد به شکستن و سخت بودن جاگذاری، زیاد استفاده نمیشوند.
- از ابزارهای فانکشنال بیشتر در دوران رشد اسکلتی می توان استفاده نمود.
- اثرات دستگاههای فانکشنال متحرک کمتر قابل پیشبینی هستند. بیماران بایستی از آنها حداقل برای ۱۲ ساعت در روز استفاده کنند.
دسته بندی و فهرست ابزارهای فانکشنال
ابزارهای فانکشنال اغلب از قطعات اکریلیکی و سیمهای استیل ضدزنگ ساخته میشوند و آنها را میتوان به دو دسته ثابت و متحرک تقسیمبندی نمود.
- ابزارهای فانکشنال ثابت توسط ارتودنتیست به دندانها متصل میشوند؛
- ابزارهای فانکشنال متحرک نیازی به نصب توسط ارتودنتیست ندارند و بیمار میتواند هر زمان که خواست از آنها استفاده کند و یا آنها را دربیاورد.
ابزارهای فانکشنال تکیهگاه خود را از بافتهای دندانی یا غیر دندانی میگیرند.
- مزیت بزرگ ابزارهایی با تکیهگاه بافتهای غیر دندانی مثل فرانکل، اثرات اسکلتی حداکثر و اثرات دندانی حداقل است؛ اما استفاده از آنها برای بیمار مشکل است و باعث زخم در بعضی نواحی دهان میشوند و در تکلم اختلال ایجاد میکنند.
- ابزارهایی که تکیهگاه خود را از دندانها میگیرند مثل تویین بلاک هر چند در مقایسه با نوع قبلی اثرات دندانی بیشتری دارند، ولی کمترین تداخل را با فانکشن طبیعی بیمار دارند و در عمل مفیدتر هستند.
ابزارهای فانکشنال ثابت و هم متحرک میتوانند برای اصلاح مال اکلوژن در هر سه بعد فضایی (قدامی-خلفی، عمودی و افقی) استفاده شوند.
- در بعد قدامی-خلفی، از آنها برای اصلاح رابطه کلاس II و III کلاس استفاده میشوند.
- در بعد افقی ابزارهای فانکشنال برای گسترش قوس فک بالا یا فک پایین استفاده میگردند.
- در بعد عمودی نیز از ابزارهای فانکشنال برای اصلاح اوپن بایت یا دیپ بایت استفاده میشود.((Graber, T. M.; Swain, B. F., eds. (1984-12-01). Orthodontics: Current Principles and Techniques(2nd ed.). Mosby. ISBN 9780801619663.))((Contemporary Orthodontics, 5e (5 ed.). Mosby. 2012-04-16. ISBN 9780323083171.))
لیست اپلاینس های فانکشنال ثابت
ابزارهای کلاس II ثابت
- کویل پیچشی آموریک((Amoric Torsion Coil))
- هربست ((Herbst Appliance))
- مینیسکوپ TM هربست تلسکوپی ((MiniscopeTM Telescoping Herbst))
- هربست مالو((Malu Herbst Appliance))
- مارا ((MARA Appliance))
- جامپر جاسپر ((Jasper Jumper))
- یوریکا اسپرینگ ((Eureka Spring))
- تصحیح کننده تووین فورس ((Twin Force Bite Corrector))
- جامپر چورو ((Churro Jumper))
- کلاپر سوپر اسپرینگ ((Klapper Super Spring))
- جامپر لولهای اسکندی ((Scandee Tubular Jumper))
- ابزار تلسکوپی مغناطیسی ((Magnetic Telescopic Device))
- بایونیتور ((Bionator Appliance))
- کمان هیگینز ایکس ((Higgins Xbow))
- پاور اسکوپ ۲ ((PowerScope 2))
- فورسوس ((Forsus Appliance))
- تلسکوپ ونترال((Ventral Telescope))
- IST
- بایوپدیک ((Biopedic Appliance))
ابزارهای کلاس III ثابت
- کوییک فیکس ((Quick Fix))
- MTA یا ابزار مادیفاید تاندم ((Modified Tandem Appliances))
- کمان تاندم کلاس 3 ((Class III Tandem Bow))
لیست اپلینس های فانکشنال متحرک
ابزارهای کلاس II متحرک
- تویین بلاک ((Twin-Block Appliance))
- فرانکل 2 ((Frankel II))
- مونو بلاک ((Mono-Bloc Appliance))
- ریکوناتور ((Rickonator))
- دایناماکس ((Dynamax))
- R اپلینس ((R-Appliance))
- بایت پلیت شیبدار قدامی ((Anterior Inclined Bite Plate – AIBP))
- شوارتز دوصفحهای ((Schwarz Double Plate))
- ابزارهای اکتیویتور ((Activator appliance))
- اکتیویتور اسپلیت (اکتیویتور کمانی)((Split Activator))
- اشلرز مادیفیکیشن ((Eschler’s Modification))
- اکتیویتور هارولد –وودساید ((Harvold – Woodside Activator))
- اکتیویتور هررنز ((Herren’s Activator))
- H اکتیویتور ((H-Activator))
- اکتیویتور کلممت ((Klammt Activator))
- LSU اکتیویتور ((LSU Activator))
- V اکتیویتور ((V-Activator))
- اکتیویتور شوارتز ((Schwarz Activator))
- اکتیویتور بازکننده متوسط ((Medium Opening Activator))
- ELSAA اپلینس ((Expansion and labial segment alignment))
ابزارهای کلاس III متحرک
- ایگان هاوس کلاس 3 ((Eganhouse Class III Appliance))
- فرانکل 3 ((Frankel III))
اجزای اپلینس های فانکشنال متحرک
اجزای دستگاههای فانکشنال متحرک معمولاً توسط یک جزء اکریلیک به هم متصل میگردند. اکثریت اپلاینس های فانکشنال متحرک شامل قطعاتی مانند کمان لبی ((Labial bow)) و کلاسپ آدامز ((Adams clasps)) هستندد که طبیعتشان ((passive)) و غیرفعال است.
کمان لبی سیمی متصل به بدنه است که برای محافظت و نگهداری از دندان در اطراف آنها قرار میگیرد. در انتهای کمان لبی معمولاً حلقههای U قرار میدهند تا آن را فعالتر نمایند. کلاسپ آدامز برای نگهداری دستگاه متحرک استفاده میشود و معمولاً در دندانهای مولار قرار داده میشود. آنها معمولاً از سیم فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) ۰٫۷ میلیمتر ساخته میشوند. خارج کردن دستگاه معمولاً از طریق کلاسپ های آدامز انجام میشود. کلاسپ های دیگری که معمولاً استفاده میشوند عبارتاند از Southend Clasp، Ball-ended clasp و Plint clasp.
اجزای فعال اپلینس های فانکشنال متحرک شامل اسپرینگ و فنرها میباشند که گاهی برای وارد آوردن نیروی ملایمی بر روی دندانها به کار میروند. قطعاتی مانند Palatal Finger Springs ،Buccal Canine Retractor ،Z-Spring ،T-Spring ،Coffin Spring ،Active Labial Bows ،Mill’s Bow or Roberts retractor پیچها و الاستیکها همه اجزای فعال اپلاینس های فانکشنال متحرک در نظر گرفته میشوند.
در ادامه به بررسی ابزارهای فانکشنال مارا، تویین بلاک، هربست، بایونیتور، فرانکل و اکتیویتورها می پردازیم.
مارا
مارا ((Mara® -Mandibular Anterior Repositioning Appliance)) یا دستگاه تغییر موضع قدامی فک پایین دستگاهی فانکشنال برای اصلاح مال اکلوژن کلاس ۲ در بیماران «غیرهمکار» است.
در مال اکلوژن کلاس 2 بیماران برای بستن دهان خود و رسیدن به اکلوژن، باید فک خود را جلوتر بیاورند تا در وضعیت مطلوب مال اکلوژن کلاس ۱ قرار گیرند.
به عبارت سادهتر مارا ابزاری ارتوپدی است که کمک میکند تا فک بیمار در موارد اورجت ((اوربایت – که در آن دندان جلویی بالا خیلی خیلی جلوتر از دندانهای پایینی هستند)) به جلو آورده و اصلاح شود.
مارا به دندان مولر متصل میشود. این دستگاه دارای دو بازوی بالایی و پایینی است که بازوی پایینی به دندان مولر بهصورت ثابت متصل شده درحالیکه بازوی بالایی (البو یا آرنج) متحرک است. قابلیت جابجایی آرنج بالا به ارتودنتیست امکان تنظیم دستگاه را میدهد.((https://dynaflex.com/laboratory-services/mara-appliances))
با استفاده از بازوهای بالا و پایین، دستگاه مارا و تکیهگاه دستگاه که بر روی دندان مولر نصبشده، فک به جلو حرکت میکند و در وضعیت مال اکلوژن کلاس ۱ قرار میگیرد.((https://dynaflex.com/laboratory-services/mara-appliances))
نحوه استفاده و نگهداری از دستگاه مارا
معمولاً باید از مارا در حدود ۹ تا ۱۲ ماه استفاده نمود.
مثل اکثر ابزارآلات ارتودنسی احتمال دارد در هفته اول استفاده از این ابزار بیمار کمی احساس درد و ناراحتی داشته باشد که پس از هفته اول برطرف خواهد شد.
موارد زیر را بهمنظور استفاده بهتر و راحتتر از دستگاه لطفاً رعایت نمایید
- در هفته اول درد ماهیچههای فک شایع است. لطفاً از غذاهای نرم در این زمان استفاده نمایید. اگر در عضلات گونه و فک احساس گرفتگی دارید، میتواند از کمپرس گرم برای کاهش درد استفاده نمایید. در صورت نیاز از مسکن درد عمومی (مانند استامینوفن کدئین یا ایبوبروفن) نیز میتوانید استفاده کنید.
- اگر پوشش داخلی گونه که در مجاورت دستگاه است درد گرفته یا تحریک و زخم شده میتوانید از موم ارتودنسی برای پوشش جاهایی که احساس ناراحتی میکنید استفاده نمایید.
- اگر دندانهای عقبی همدیگر را لمس نمیکنند و شما نمیتوانید با آنها غذایی را بجوید نگران نباشید بهزودی این موضوع برطرف خواهد شد، لطفاً مواد غذایی را به قطعات کوچک برش بزنید و فعلاً با دندانهای جلو غذاها را بجوید.برای جلوگیری از تحریک گونه و دهان خود هنگام جویدن غذا لطفاً دندان را به بالا و پایین حرکت دهید نه به چپ و راست.
- مطمئن شوید که در هنگام مسواک زدن اطراف تاج دندانهای عقبی و اطراف دستگاه را بهخوبی تمیز مینمایید و هرگونه مواد غذایی که در اطراف آن گیرکرده را تمیز میکنید. پس از مسواک زدن همیشه دستگاه را بررسی کنید.
- گاهی اوقات، لیگاچور و بند بازو دستگاه ممکن است شل شود. در این مواقع شما میتوانید برای راحتی بازوی دستگاه را خارج کنید و هر چه سریعتر با ما تماس بگیرید تا بتوانیم دستگاه شما را دوباره تنظیم کنیم.((http://www.hallgrenorthodontics.com/care-use.php))
تویین بلاک
تویین بلاک ((Twin Blocks)) دستگاه فانکشنالی برای کمک به بهبود رشد فک پایین و اصلاح اورجت دندانها است.
تویین بلاک برای اولین بار توسط ارتودنتیست اسکاتلندی ویلیام کلارک معرفی و توسط تکنسین ارتودنسی جیمز وات در سال ۱۹۷۷ توسعه داده شد. تویین بلاک امروزه محبوبترین دستگاه فانکشنال مورداستفاده در امریکا میباشد. ((http://www.leonardortho.com/common-appliances.php))
این ابزار از دو صفحه آکریلیک بالا و پایین تشکیلشده است که باهم برای اصلاح مشکلات دندانی کار میکنند. صفحه بالایی متناسب با فک بالا و صفحه پایینی متناسب با فک پایین است و باهم، فک پایین را به جلو میآورند. ((http://www.hallgrenorthodontics.com/care-use.php))
تویین بلاک به دلیل اینکه از صفحات آکریلیک ساخته میشود میتواند هم شفاف و هم رنگی باشد.
نحوه استفاده و نگهداری از تویین بلاک
تویین بلاک خود را باید همیشه و ۲۴ ساعت روز استفاده نمایید، مگر مواقعی که غذا میخورید و یا دندان خود را مسواک میزنید. بهعبارتدیگر در زمان خوابیدن نیز باید از تویین بلاک استفاده نمایید.
در چند روز اول، غذا خوردن و صحبت کردن ممکن است کمی مشکل باشد. توصیه میکنیم غذاهای نرم مانند ماست، تخممرغ، غلات، حبوبات و سوپ مصرف نمایید. باگذشت چند روز میتوانید دوباره غذاهای معمول را مصرف کنید و با کمی تمرین، تمام کلمات را ادا نمایید. شما درهرحال نباید مواد غذایی چسبنده و یا بسیار سخت و ترد مصرف نمایید. چون میتواند باعث شل شدن یا آسیب به دستگاه ارتودنسی یا دندانهای شما شوند.
هنگامیکه پس از هر وعده غذایی دندانهایتان را مسواک میزنید، لوازم ارتودنسی خود را نیز را با مسواک و خمیردندان تمیز نمایید. از آب بسیار گرم در هنگام تمیز کردن تویین بلاک استفاده نکنید. بلافاصله پس از شستشو تویین بلاک را در دهان خود قرار دهید. ((http://www.hallgrenorthodontics.com/care-use.php))
درد دستگاه تویین بلاک
همانند اکثر دستگاههای ارتودنسی، در چند روز اول استفاده از دستگاه ممکن است احساس درد یا ناراحتی در دندانهایتان داشته باشید. این امر کاملاً طبیعی است و در طول چند روز اول باید درد و حساسیت از بین برود. ((http://www.hallgrenorthodontics.com/care-use.php))
موارد اورژانسی
در موارد زیر سریعاً باید با ما تماس بگیرید
- در صورت وجود التهاب و درد در دندان، لثه، گونه، لب و یا زبان بعد از هفته اولیه
- در صورت خم شدن سیم دستگاه
هربست
هربست ((®Herbst)) دستگاه ثابت فانکشنالی است که برای درمان موارد اوربایت شدید که فک پایین رشدنیافته است، استفاده میگردد.
عملکرد آن به این صورت است که فک پایین را به جلو فشار میدهد تا باعث تحریک رشد فک پایین در جهت روبهجلو گردد و دندانهای مولرهای بالا را به عقب حرکت میدهد. ((http://www.drmashouf.com/treatment/techniques-appliances))
این ابزار معمولاً در بیماران جوان که هنوز در سن رشد هستند برای حدود ۱۲-۱۵ ماه استفاده میشود.
بایونیتور
بایونیتور ((Bionator)) دستگاه متحرک مورداستفاده برای کمک به اصلاح «اوربایت» از طریق افزایش رشد فک پایین است. در مواردی که میتوان از این ابزارها استفاده کرد، آنها بخشی از مرحله شروع درمان ارتودنسی میگردند.
ازآنجاکه بایونیتور در درجه اول ابزاری ارتوپدی است که رشد استخوانها را تحت تأثیر قرار میدهد، این ابزار باید در طول دوره رشد استفاده شود. بهطورکلی، هنگامیکه از این ابزار استفاده میشود هر چه سن بیمار کمتر باشد، تغییرات بیشتری در طی دوره رشد مشاهده میگردد.
نحوه استفاده و نگهداری از دستگاه بایونیتور
اگر بیمار در طول استفاده از بایونیتور رشد نداشته باشد و به مرحله بلوغ اسکلتی برسد، تغییرات تنها در موقعیت دندان به وجود خواهد آمد و دیگر این دستگاه بر رشد فک مؤثر نخواهد بود.
نکات مهم
- بایونیتور باید در همه زمانها بهجز در هنگام خوردن غذا یا مسواک زدن پوشیده شود؛استفاده مداوم کلید درمانهای ارتودنسی است.
- با استفاده از این ابزار فک پایین به جلو آورده میشود و در موقعیت جلو آورده قرار میگیرد
- بایونیتور خود را حداقل یکبار در روز مسواک بزنید. ((http://www.kbraces.com/types-of-appliances.php))
فرانکل
فرانکل ((Frankel appliance)) ابزار ارتودنسی متحرکی میباشد که توسط پرفسور رولف فرانکل در سال ۱۹۵۰ طراحیشده است. این دستگاه ارتودنسی بر رشد بیمار تأثیر میگذارد تا تغییرات موردنظر در توسعه اسکلتی یا دندانی را فراهم سازد. ((http://www.lecompteorthodontics.com/treatment/orthodontic-appliances))
فلسفه استفاده از دستگاه فرانکل محدود نمودن نیروهای عضلانی نامطلوب است. دستگاه فرانکل با تحریک رشد فک پایین به ایجاد فضای اضافی و گسترش قوس برای رشد دندانهای دائمی کمک میکند و کارکرد آن متفاوت از دستگاههای فانکشنال بایوناتور و اکتیویتور میباشد.((De Almeida, Marcio Rodrigues; Henriques, José Fernando Castanha; Ursi, Weber (2002-05-01). “Comparative study of the Fränkel (FR-2) and bionator appliances in the treatment of Class II malocclusion”. American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics: Official Publication of the American Association of Orthodontists, Its Constituent Societies, and the American Board of Orthodontics. 121 (5): 458–466. ISSN 0889-5406. PMID 12045763.))((Bionator/Orthopedic Corrector – DynaFlex. dynaflex.com. Retrieved 2016-10-25.)) دستگاه فرانکل را همچنین میتوان در موارد اورجت استفاده نمود.
تحقیقات نشان داده است که دستگاه فرانکل محیطی ایده آل برای حداکثر نمودن توسعه قوس دندانی و ارتباط مناسب فک و اسکلت ایجاد میکند.((https://dynaflex.com/laboratory-services/functional-appliances/frankel-appliances))
دستگاههای فرانکل و قطعات خاص آن بهطور سفارشی برای بیمار ساخته میشود.
انواع فرانکل
فرانکل 1 (FR 1)
این نوع دستگاه بهطور عمده در مال اکلوژن کلاس ۱ و ۲ گروه اول استفاده میشود.
فرانکل 2 (FR II)
این نوع دستگاه درجه اول در مال اکلوژن کلاس ۲ گروه ۱ و ۲ استفاده میشود.
فرانکل 3 (FR III)
این نوع دستگاه در مال اکلوژن کلاس ۳ استفاده میشود.
فرانکل 4 (FR IV)
فرانکل IV در بیماران مبتلابه اوپن بایت و موارد پروتروژن فک بالا استفاده میگردد.
فرانکل 5 (FR V)
این دستگاه را میتوان با هدگیر در بیماران مبتلا به مشکلات زاویه فک پایین یا بالا استفاده کرد.
نحوه استفاده و نگهداری از دستگاه فرانکل
ابزار فرانکل معمولاً بهصورت تماموقت و برای مدت ۱۸-۲۴ ماه تا رشد کامل دندانهای دائمی استفاده میگردد.
دستگاه فرانکل بایستی در همه زمانها بهجز نظافت و غذا خوردن استفاده شود. بسیاری از بیماران برای چند هفته اول از دستگاه فقط در خانه استفاده میکنند تا به آن عادت کنند و بعدازاینکه تکلمشان با دستگاه عادی شد، شروع به استفاده از دستگاه در بیرون از منزل هم میکنند.
هر روز باید حداقل یکبار دستگاه را با خمیردندان و مسواک تمیز نمود. اگر دستگاه نیاز به تمیز کردن بیشتری دارد، میتوانید از صابون ضد باکتری و آب ولرم استفاده نمایید ولی فراموش نکنید که باید درنهایت دستگاه را با خمیردندان تمیز نمایید.
پس از قرار دادن اولیه دستگاه در دهان، ممکن است در هنگام صحبت کردن کمی مشکل وجود داشته باشد ولی نگران نباشید با کمی تمرین در عرض چند روز تکلم به حالت عادی بر خواهد گشت.((https://www.bronskyorthodontics.com/appliances/removable/functional-appliance))
اکتیویتور
اکتیویتور((Activator Appliance)) یکی از اولین ابزارهای فانکشنالی است که برای اصلاح عملکرد فک توسط ویگو اندرسن در سال ۱۹۰۸ توسعه دادهشده است. اکتیویتور دستگاه جهانی است که بهطور گستردهای در سراسر اروپا در اوایل قرن ۲۰ مورداستفاده قرارمی گرفت.(( Ahlin, Jeffrey H. (2003-12-01). Maxillofacial Orthopedics. Xulon Press. ISBN 9781591609407)) اکتیویتور مثل اکثر دستگاههای فانکشنال متحرک ارتودنسی متشکل از اجزای اکریلیکی و سیمی است.
موارد مصرف اکتیویتور
استفاده از اکتیویتورها در بیماران مبتلا به رتروگناتیک فک پایین باعث میشود که فک بالا و فک پایین بهخوبی هماهنگ شوند.
برخی از مال اکلوژن ها را که میتوان با این دستگاه درمان کرد عبارتاند از مال اکلوژن کلاس ۲ گروه ۱ و ۲، کلاس ۳ و اوپن بایت.
ابزارهای اکتیویتور در بیمار که در حال رشد هستند استفاده میشود. نوجوانان دارای پتانسیل رشد اسکلتی بهترین نتایج حاصل از استفاده دستگاه را نشان دادهاند.(( Rakosi, Thomas; Graber, Thomas M.; Alexander, R. G. (2010-01-01). Orthodontic and Dentofacial Orthopedic Treatment. Thieme. ISBN 9783131277619.))
دستهبندی اکتیویتورها از نظر ساختار بایت
اکتیویتورها از نظر ساختار بایت به دو دسته اکتیویتورهای افقی (H) و عمودی (V) تقسیم میشوند.
اکتیویتورهای H
این نوع از ساختار بایت شامل تغییرات قابلتوجهی در ابعاد ساژیتال یا قدامی خلفی است؛ بنابراین باید فک پایین ۶- ۷ میلیمتر به جلو آورده شود و ۳- ۴ میلیمتر آن را بازکنیم. میزان باز شدن عمودی از پاسچر نرمال استراحت افراد تبعیت خواهد کرد.
اکتیویتورهای V
این نوع از ساختار بایت شامل تغییرات قابلتوجهی در بعد عمودی است. بنابراین باید فک پایین را تنها ۲- ۳ میلیمتر به جلو آورده شود اما بهصورت عمودی بایت حداقل ۷- ۸ میلیمتر باید باز شود.
انواع اکتیویتورها
اکتیویتور کینتور
اکتیویتور کینتور (۱۹۵۱) ((Kinetor Activator)) توسط هوگو اسکاتفیش((Hugo Stockfish)) توسعه دادهشده است. در این دستگاه در بین قطعات بالا و پایین برای تحریک عملکرد از لوله لاتکسی استفادهشده است.
اکتیویتور کمانی ایام شوارتز
شوارتز (۱۹۵۶) ((Schwarz)) با ساخت دستگاه اکتیویتور دوبخشی و اتصال آن با کمان الاستیکی، طراحی دستگاه اکتیویتور اولیه را اصلاح نمود. وی اظهار کرد که کمان الاستیکی اجازه میدهد تا در طول زمان به تنظیم دورهای رابطه قدامی و اکتیویتور بپردازیم. این اصلاحات اجازه تحرک عرضی را به دندانهای فرد میدهد که در نسخه قبلی دستگاه وجود نداشت و شوارتز معتقد بود که این محرکی برای توسعه عملکردی و فانکشنال فک خواهد بود. بااینحال، یکی از معایب این اصلاح این است که دستگاه بهراحتی دچار اعوجاج گردیده و خراب میشود.
اکتیویتور هررن
هررن (۱۹۵۳) ((Herren)) با نصب کلاسپ بر روی دستگاه اکتیویتور آن را اصلاح نمود. وی اظهار داشت که کلاسپ امکان اتصال دستگاه به دندان فک بالا را میدهد و درنتیجه آن را باثباتتر میکند. وی نگران بود که حرکت خفیف فک در طول خواب اجازه خواهد داد که اکتیویتور از دندانها جدا شود. وی همچنین اکریل فک پایین را بر روی سطح دهان گسترش داد تا حرکت فک پایین را محدود سازد.
LSU یا اکتیویتور شیگ
این نوع از اکتیویتور، اصلاحشده اکتیویتور هررن است.
اکتیویتور الاستیک اوپن کلمت
اکتیویتور الاستیک اوپن (۱۹۶۰) ((Elastic Open Activator)) توسط کلمت((G. Klammt)) توسعه داده شد. در طراحی این دستگاه بهمنظور سازگاری بیمار از میزان اکریل کاسته شده و اکریلی با سیم جایگزین شده که درنهایت انعطافپذیری دستگاه را افزایش میدهد. این دستگاه شبیه بایونیتور است.
اکتیویتور هارولد / وودساید
اصلاحات هارولد و وودساید (۱۹۷۱) شامل ایجاد ساختار بایتی بود که اجازه میداد بایت در حدود ۱۰- ۱۵ میلیمتر فراتر از پاسچر استراحت فک پایین باز شود. میزان بازشدگی ساژیتال اکتیویتور هارولد / وودساید در حدود ۳- ۵ میلیمتر دیستال نسبت به حداکثر برآمدگی فک است.
اکتیویتور پالاتال فری
دکتر متزلدر ((Metzelder)) مبدع اکتیویتور پالاتال فری (۱۹۷۴) ((Palate Free Activator)) در ساخت این اکتیویتور اقدام به ترکیب مزایای استفاده از بایوناتور و اکتیویتور نموده است. در این نوع اکتیویتور در منطقه پالاتال صفحه اکریلیک وجود ندارد و با این کار دستگاه برای استفاده بیماران راحتتر میگردد و آنها برای مدتزمان طولانیتری میتوانند از آن استفاده نمایند. بخش فک پایینی این دستگاه همانند بخش اصلی فک پایین اکتیویتور است و اصلاحات تنها در فک بالایی دستگاه صورت گرفته است.
پروپلسور
در اکتیویتور پروپلسور (۱۹۸۰) هیچ سیم به قطعات بالا و پایین متصل نشده است و قسمت بالا و پایین اکریلیکی با فلنج اکریلیک به هم متصل میشود.
اکتیویتور کمان U
اکتیویتور کمان U توسط کاروتزکی ((Karwetzky)) ساختهشده است. در این اکتیویتور، صفحات فعال فک بالا و فک پایین در منطقه مولر اول با استفاده از کمان U شکل به هم متصل شدهاند. این کمان از سیم فولاد ضدزنگ ۱ میلیمتری ساختهشده است.
اکتیویتور ووندرر
ووندرر ((Wunderer)) اکتیویتوری برای استفاده بیماران مال اکلوژن III طراحی نموده است. دستگاه بهصورت افقی به بخش بالایی و پایینی تقسیم شد و یک پیچ دو قطعه را به هم متصل مینماید. سطح اکلوزال دندان در هر دو فک با اکریلیک پوشیده شده است. پیچ استفادهشده در این دستگاه پیچ وایز ((Weise)) است. پیچاندن پیچ باعث میشود که قوس فک بالایی به در جهت قدامی حرکت کند و نیروی رانشی پشت فک ایجاد شود.
اکتیویتور بسط همیلتون
در این نوع از اکتیویتور که توسط همیلتون ((Hamilton)) طراحیشده از یک کمان بسط دهنده استفادهشده است و دستگاه دارای پیچ تنظیم گسترش در وسط میباشد. اکتیویتور بسط همیلتون((Hamilton Expansion Activator)) به قوس فک بالا متصل میگردد و با استفاده از فلنج لینگوال دستگاه، فک پایین میتواند روبهجلو هدایت شود. این نوع از دستگاه در بیماران غیر همکار استفاده میشود.
سایبرناتور یا اکتیویتور کاهشی
میزان اکریلیک در این نوع از اکتیویتور کاهشیافته و بااینحال، دستگاه هنوز دارای کمان لبی است. از ویژگیهای این دستگاه استفاده از کافین اسپرینگ ((Coffin Spring)) در قوس فک بالا است که ممکن است به گسترش قوس بالا کمک کند.